Historia Okręgu Toruńskiego Polskiego Związku Filatelistów.
Napisana przez Bolesława Szymańskiego i uzupełniona przez Wojciecha Lewandowskiego.
Ruch Filatelistyczny w Toruniu
(zarys historyczny)
95 lat to piękny jubileusz, to szmat historii filatelistyki toruńskiej, nierozerwalnie związanej z historią filatelistyki polskiej, także związanej z dziejami Polski.
W latach dwudziestych ubiegłego wieku w okresie dewaluacji polskiej marki nastąpiła też spekulacja różnymi znaczkami pocztowymi.
Chcąc temu zapobiec miejscowi filateliści postanowili powołać swój Związek. I tak 15 marca 1923r. członkowie – założyciele /9 osób/ uchwalili jednomyślnie założyć Związek Filatelistów. Staraniem władz Związku było zachęcenie członków i sympatyków do zbierania polskich znaczków /marek/ i innych państw z intencją, aby wystąpić przed ogółem zbieraczy, organizując wystawy. Te działania są dzisiaj nadal aktualne.
Dla utrwalenia zainteresowań filatelistycznych, członek Związku Henryk Kamiński wydaje w latach 1925-1929 wspaniałe jak na ówczesne czasy czasopismo „Ilustrowany Przegląd Filatelistyczny”. Okupacja niemiecka przerywa na długi czas wspaniale rozwijający się Związek. Jednak idea związana z znaczkiem zwycięża i w dniu 8 lipca 1946r. działacze toruńscy reaktywują Związek Filatelistów w Toruniu.
Z chwilą utworzenia 11 listopada 1950r. Polskiego Związku Filatelistów w uznaniu wzniesionego wkładu w filatelistyce polskiej w Toruniu powołano Oddział PZF, który istniał do 31.12.1969 r. – Ponieważ Walny Zjazd PZF 14.10.1969 r. podjął decyzję o przyłączeniu Oddziału do Okręgu Bydgoskiego PZF. Ponowną samodzielność jako Okręg toruńscy filateliści otrzymują 1 stycznia 1979 r. decyzją ZG PZF z marca 1979 r.
W okresie 95 lat istnienia – Związkiem, Oddziałem, Okręgiem kierowali niżej wymienieni prezesi:
- Stanisław Krzyżanowski (1923 i 1925)
- Józef Zawirowski (1924)
- Stanisław Kaczyński (1926-1927)
- Stanisław Szepetys (1928)
- Marian Niklewski (1929-1939, 1946-1950, 1957-1960)
- Stefan Walichniewicz (1951-1956)
- Jan Sawczak-Knihinicki (1961-1970)
- Maksymilian Laskowski (1971-1973)
- Lech Popielewski (1973-1998)
- Bolesław Szymański (1999- 2011)
- Wojciech Lewandowski (od 26.03.2011- nadal)
Ważniejsze wydarzeń do odnotowania w historii filatelistyki toruńskiej:
1925 – uchwalenie statutu Związku Filatelistów w Toruniu, który stał się wzorem dla innych stowarzyszeń filatelistycznych w Polsce
1927 – Związek Filatelistów w Toruniu jest reprezentowany w Międzynarodowej Federacji Filatelistycznej przez Jana Witkowskiego
28.05.1933 – powołano w Toruniu Zrzeszenie Ogólnopolskiego Związku Stowarzyszeń Filatelistycznych w Polsce
04.12.1938 – Ogólnopolskie uroczystości z okazji XV lecia Związku Filatelistów w Toruniu
04.09.1948 – Zjazd Delegatów i reaktywowanie Związku Stowarzyszeń Filatelistycznych w Polsce
16.10.1954 – uhonorowanie Oddziału przez Ministra Poczt i Telegrafów nowodrukiem znaczka wartości 60 gr. w odmiennej barwie z serii 500-lecie powrotu Pomorza do Polski / drugi egzemplarz tego nowodruku znajduje się w zbiorach Muzeum Poczty/
17.10.1954 – posiedzenie Plenum ZG PZF połączone z obchodami powrotu Pomorza do Polski
04.10.1970
27.09.2013 – posiedzenie Zarządu Głównego PZF
maj 1973 – Poczta Dyliżansowa – „Szlakiem Kopernika” / z Olsztyna przez Grudziądz Wąbrzeźno, Brodnicę, Golub-Dobrzyń, Chełmżę i Toruń do Krakowa /
14.09.1975 – nawiązanie współpracy z filatelistami ze Schwerina
03.09.1983 – poczta gołębia i poczta szybowcowa na trasie Toruń – Chełmno
09.09.1983 – posiedzenie Plenum ZG PZF
10.09.1983 – Konferencja Sprawozdawcza Delegatów na XIII Zjazd PZF
23.09.2013 – XIV Gala Filatelistycznych Oskarów „Prymusy” – „Dwór Artusa”
Rok 2013 – Ogłoszono Rokiem Toruńskiej Filatelistyki
25.03.1995
12.09.1997
08.11.2003 – spotkania Ogólnopolskie Klubu Zainteresowań PZF „KOLEJNICTWO”
04.09.1983
30.11.1995
13.05.2000
08.06.2013 – zjazd Klubu Zainteresowań PZF „ŚWIĘTY GABRIEL”
03-05.10.2014 – Ogólnopolskie Szkolenie Opiekunów Młodzieżowych Kół Filatelistycznych
24.10.2015 – Ogólnopolski Konkurs Plastyczny na Projekt Znaczka Pocztowego „Jan Paweł II – Patron Rodziny”
14.11.2015 – Piesza Poczta Specjalna z okazji 300 rocznicy uzyskania przez Jakuba Kazimierza Rubinkowskiego patentu poczmistrza królewskiego w Toruniu
19.10.2016 – Piesza Rycerska Poczta Specjalna – Uroczyste Wprowadzenie do obiegu kartki pocztowej z okazji 550. Rocznicy II Pokoju Toruńskiego Dwór Artusa
Rok 2017 – Rok Rzeki Wisły
14.08.2017 – Poczta Specjalna Rejs Wiślany – Festiwal Wisły
28.12.2017 – Ogólnopolski Konkurs Plastyczny na Projekt Znaczka Pocztowego „Nasza Królowa Rzeka Wisła”, wręczenie nagród laureatom Dwór Artusa.
Toruńska filatelistyka posiada bardzo poważne osiągnięcia w zakresie organizacji wystaw o zasięgu ogólnopolskim:
1933 – II Wszechpolska Wystawa Filatelistyczna
1973 – Krajowa Wystawa Filatelistyczna „TORPHILEX COPERNIKANA”
1983 – XIV Ogólnopolska Wystawa Filatelistyczna „TORUŃ’83”
1995 – Krajowa Wystawa Filatelistyczna „MICHAEL’95”
1999 – Krajowa Wystawa Filatelistyczna „BÓG JEST MIŁOŚCIĄ”
2000 – Krajowa Wystawa Filatelistyczna „MICHAEL’2000”
2002 – Krajowa Wystawa Filatelistyczna „ŁOZA’750”
2006 – Krajowa Wystawa Filatelistyczna „WZDŁUŻ WISŁY-TORUŃ’2006”
2010 – Krajowa Wystawa Literatury „TORUŃ ‘2010”
Ponadto w latach 1978-1991 zorganizowano X Wystaw Bilateralnych „PHILEX”
/Toruń- Schwerin- Russe- Getynga/, oraz w latach 1979 – 2003 XV Okręgowych Wystaw Filatelistycznych, i dziesięć Młodzieżowych Wystaw Filatelistycznych, oraz Międzyokręgową Młodzieżową Wystawę Filatelistyczną (2013).
Sukcesy w pracy z młodzieżą datują się od 1963 r., kiedy to Komisja Młodzieżowa rozpoczęła działalność pod kierownictwem Zygmunta Wiatrowskiego. W tym okresie Komisja jest organizatorem niezliczonej ilości konkursów, pokazów i wystaw filatelistycznych. Młodzi reprezentanci Torunia Zbigniew Michałowski i Jan Piszczek zajmują w finale Konkursu Młodzieżowego „Maratonu’65” w obu kategoriach II miejsce zaś w finale KM „Maraton’69” Jacek Piszczek zajmuje III miejsce w grupie młodszej. W kolejnych latach podczas Finałów Ogólnopolskiego Młodzieżowego Konkursu Filatelistycznego osiągamy finałowe miejsca w Iławie (2011) – IV miejsce Paweł Ballo grupa podstawowa. Tarnów (2012) – I miejsce Antoni Nehring – grupa gimnazjalna i Paweł Ballo – III miejsce w grupa podstawowa. W 2014 roku w Gnieźnie Antoni Nehring w grupie ponadgimnazjalnej zajmuje V miejsce. W kolejnych lata plasujemy się w czołówce, rok 2017 w Chorzowie na 55. OMKF przynosi V miejsce w grupie ponadgimnazjalnej zdobyte przez Kamila Turowskiego.
Kontynuacja od 1973r. pracy z młodzieżą owocuje zbiorami i wyróżnieniami. Wśród wystawców młodzieżowych, którzy osiągnęli wysokie wyróżnienia za swoje eksponaty należy wymienić: Dariusza Szymańskiego, Jacka Zielińskiego, Agnieszkę Paczkowską, Wojciecha Wilczewskiego, Marka Lupę, Marcina Stachowiaka w kolejnych latach Radosława Lewandowskiego.
Dużą pomocą w poznawaniu tajników filatelistyki przez młodych zbieraczy znaczków służył redagowany w latach 1985-1990 przez B. Szymańskiego „Kącik młodych filatelistów” na łamach Dziennika Toruńskiego „NOWOŚCI”.
Komisja Młodzieżowa wraz z Zarządem Okręgu są organizatorami w dniach 15-27.08.1998r. Finału XXVI Ogólnopolskiego Młodzieżowego Konkursu Filatelistycznego pn. Dzieje oręża polskiego – 45 lat LWP oraz w dniach 4-6.07.2003r. Finał 41. Ogólnopolskiego Polskiego Młodzieżowego Konkursu Filatelistycznego pt. Unia Europejska i kolejny raz Finał 51. Ogólnopolskiego Młodzieżowego Konkursu Filatelistycznego Toruńskie Cosmopolis w dniach 30.05-02.06.2013r.
Okręg Toruński był organizatorem Ogólnopolskiego Klubu Zainteresowań „Historia poczty”, także na terenie Okręgu działała Komisja Ekspertów i Zwalczania Fałszerstw ZG PZF pod przewodnictwem Mariana. Zb. Waysa. Ponadto na terenie Okręgu działa Grupa Toruńska Klubu Zainteresowań PZF „Święty Gabriel”. W Okręgu działają liczni publicyści a wśród nich: Marian Zb. Ways, Lech Popielewski, Marian Dorawa, Marian Sytek, Bolesław Szymański, Andrzej Garczyk.
Do grona wybitnych filatelistów toruńskich zaliczają się: Stanislaw Krzyżanowski, Ludwik Steinbach, Marian Niklewski, Jan Sawczak-Knihinicki, Lech Popielewski; Marian Zb. Ways. Godność Członka Honorowego PZF nadano Marianowi Niklewskiemu, Lechowi Popielewskiemu, Marianowi Zb. Waysowi i Boleslawowi Szymańskiemu oraz Wojciechowi Lewandowskiemu (2016).
Okręg może poszczycić się wystawcami klasy światowej to: Lech Popielewski, Józef Zieliński, Marian Zb. Ways. Filateliści toruńscy (M.Z. Ways, W. Lewandowski, Komitet Organizacyjny 41.OMKF i Komitet Organizacyjny OMWF Toruński Kalejdoskop Znaczka 2008) byli nominowani za poszczególne osiągnięcia do Oskara Filatelistycznego. W roku 2013 otrzymuje Prymusa – Wojciech Lewandowski w kategorii „Za szczególne osiągnięcia w pracy z młodzieżą” podczas gali w Toruniu. Kolejny rok 2014 w Pszczynie przynosi dwie statuetki. W kategorii „Junior” Prymusa otrzymuje Antoni Nehring, a w kategorii „Najlepszy Zespół roku 2013” – Komitet Organizacyjny 51. Ogólnopolskiego Młodzieżowego Konkursu Filatelistycznego „Toruńskie Cosmopolis”. W Iławie w 2016 roku Wojciech Lewandowski zostaje nominowany w kategorii „Indywidualność Roku”. Filateliści Okręgu biorą aktywny udział w życiu społeczno – kulturalnym swojego miasta organizując wystawy filatelistyczne dla uświetnienia 700,750 i 777 rocznic nadania Toruniowi praw miejskich /1933,1983 i 2010r./a także dla uświetnienia 500-lecia urodzin Mikołaja Kopernika /1973r/ oraz dla uświetnienia pielgrzymki Honorowego Obywatela m. Torunia Jana Pawła II /1999r/.
Okręg Toruński PZF został zaproszony do udziału w Targach Wydawnictw, Poligrafii i Wyposażeń Bibliotek „ŚWIAT KSIĄŻEK”. Były one organizowane w dniach 2-5.10.1999r. przez Międzynarodowe Targi Pomorza i Kujaw oraz Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Targi odbywały się pod patronatem władz wojewódzkich i miejskich, a opiekę medialną nad ŚWIATĘ KSIĄŻEK pełnił Magazyn Literacki. Mieliśmy tam stoisko informacyjne w zamian za przygotowanie wystawy filatelistycznej poświęconej tematyce religijnej, która była uzupełnieniem propozycji wydawnictw katolickich, oraz wystawy Historia Poczty, która była uzupełnieniem stoiska Poczty Polskiej. W dniu 3.10.1999r. kol. Marian Zb. Ways wygłosił referat: „Rozpoznawanie znaków pocztowych po przebytej reperacji”. Informacje o wystawie (pokazie) i Okręgu Toruńskim PZF były umieszczone w katalogu targowym.
Filateliści Okręgu brali udział w pokazach filatelistycznym z okazji „350 i 360 – lecia Posthalterni Toruńskiej” zorganizowanym przez Rejonowy Urząd Poczty w Toruniu w dniach 4.12.2001 r i 18.10.2010 r. a także w uroczystościach zorganizowanych przez RUP w Toruniu w dniu 31.01.2003 r. z okazji wydania znaczka pocztowego, serii Miasta Polskie, prezentującego miasto Toruń. Podczas uroczystego wprowadzenia do obiegu w dniu 20.10.2004 r. w Dworze Artusa znaczka pocztowego z serii Dziedzictwo Kulturowe Świata – Polska – Katedra św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty, wygłoszona została prelekcja i zaprezentowany został znaczek nieząbkowany w brunatnym kolorze z serii 500-lecie Powrotu Pomorza do Polski – dar, który filateliści Toruńscy otrzymali od Ministra Poczt i Telegrafów w dniu 16.10.1954r.
W dniu 17.05.2003 r. członkowie Związku wzięli udział w dyskusji pt. “Filatelistyka w Europie“, zorganizowanej w ramach toruńskiego Forum Europejskiego przez Urząd miasta Torunia. W ramach współpracy miast partnerskich zorganizowaliśmy w Dworze Artusa Wernisaż Filatelistyczny w dniach 23.06-10.07.2012 r. filatelisty Edwarda Pałki z Nowego Mesta na Słowenii, który zaprezentował kolekcję poświęconą Marii Curie-Skłodowskiej.
W 1986 r. Okręg pozyskał od władz miejskich w ramach dzierżawy budynek przy ul. Rabiańskiej 1/3, który stanowił ongiś część budynku POSTHALTERNI. Niestety współczesna sytuacja ekonomiczna miasta spowodowała konieczność opuszczenia przez Nas tego budynku w 2002 r. W zamian otrzymaliśmy lokal przy ul. Kopernika 33 gdzie mieści się: bogato wyposażona biblioteka, sala narad i spotkań oraz biuro Okręgu.